Działalność gospodarcza a rozwód
Działalność gospodarcza a rozwód
Rozwód niesie ze sobą wiele skomplikowanych kwestii. Jedną z nich jest podział majątku. Kwestia ta niejednokrotnie rozgrzewa byłych małżonków do czerwoności. Konflikty związane z podziałem majątku przedłużają i komplikują cały proces. Z punktu widzenia prawa, rzeczy mają się następująco: wszystko, co małżonkowie nabyli podczas trwania małżeństwa stanowi ich wspólną własność. Jest to tak zwana wspólność majątkowa. Po rozwodzie, własność ta musi być podzielona na dwie równe połowy, co rodzi kolejne komplikacje, bo jak podzielić mieszkanie, działkę itp. Wyjątek stanowi sytuacja, w której małżonkowie zdecydowali się na intercyzę, czyli rozdzielność majątkową.
Odrębnym problemem jest sytuacja, gdy jedno z małżonków, w trakcie trwania małżeństwa prowadziło działalność gospodarczą. Istnieje pogląd, że firma prowadzona tylko przez męża lub żonę, stanowi składnik majątku, który po rozwodzie nie podlega podziałowi, niezależnie od tego, czy małżeństwo podpisało intercyzę czy nie. Tak jednak nie jest. Firma zarejestrowana na jedno z małżonków jako jednoosobowa działalność gospodarcza, po rozwodzie nie należy się w całości stronie, która ją prowadziła i której nazwisko zapisane jest w ewidencji podmiotów gospodarczych. Istotną sprawą jest tu moment założenia firmy, to jest czy powstała ona przed czy po zawarciu małżeństwa.
Jeśli małżonkowie nie podpisali umowy o rozdzielności majątkowej, a jedno z nich uruchomiło działalność gospodarczą po zawarciu małżeństwa, przy czym środki niezbędne do rozwoju przedsiębiorstwa pobierane były z majątku wspólnego małżonków, to firma ta jest elementem wspólnego majątku byłych małżonków. A zatem, podobnie jak wszystko inne, co jest majątkiem wspólnym, z chwilą rozwodu podlega równemu podziałowi.
Tryby podziału majątku po sprawie o rozwód
Podział majątku po rozwodzie przeprowadza się w trybie umownym lub sądowym. W ramach trybu umownego, małżonkowie zawierają ze sobą tzw. umowę działową. Dokument ten musi mieć właściwą formę. Jeśli częścią majątku wspólnego jest firma, umowa działowa musi być sporządzona pisemnie i mieć podpisy poświadczone notarialnie. Jeśli częścią majątku wspólnego jest nieruchomość, umowa musi być aktem notarialnym. Tryb umowny jest możliwy tylko wówczas, gdy rozwodzące się osoby porozumieją się co do tego, jak podzielić wspólny majątek. Najczęściej jednak jest tak, że między byłymi małżonkami nie ma zgody co do tego komu przypadną poszczególne elementy majątku wspólnego. Osoby nie mogące dojść do porozumienia w tym zakresie, korzystają z drugiego trybu podziału majątku – trybu sądowego. Jak sama nazwa wskazuje, w trybie tym o podziale wspólnego majątku byłych małżonków decyduje sąd. Sądowy podział majątku zaczyna się od ustalenia co składa się na ów majątek i jaką wartość mają poszczególne składowe tego majątku. Sąd ma zadanie niełatwe, ponieważ musi dokonać faktycznego podziału majątku byłych małżonków. Musi więc przydzielić każdemu z nich poszczególne składniki majątku, a niektóre fizycznie podzielić, na przykład wydzielić odrębne działki ze wspólnej nieruchomości gruntowej. W niektórych sytuacjach, sąd korzysta z podziału cywilnego, polegającego na podzieleniu między małżonków środków uzyskanych ze sprzedaży składników majątku wspólnego. Równy podział majątku wspólnego byłych małżonków jest bardzo trudny. Prawie niemożliwe jest podzielenie tak zróżnicowanego majątku w ten sposób, by każdy dostał dokładnie połowę. Jeśli wartość tego, co sąd przyzna jednej stronie jest niższa od wartości przysługującej jej części majątku wspólnego, może ona wnieść roszczenie o dopłatę owej różnicy. Dopóki trwa postępowanie sądowe, każda ze stron może przedstawiać sądowi swoje propozycje podziału majątku. Sąd bierze pod uwagę te propozycje, co nie znaczy, że im ulega. Godzi się na nie lub nie po dokładnym przeanalizowaniu ich. Przypuśćmy, że żona prowadzi bar, a mąż po rozwodzie domaga się części sprzętu z tego baru. Sąd nie przychyli się do tej propozycji bo nie ma ona sensu, poza tym, że utrudni byłej żonie dalsze prowadzenie firmy. Zamiast barowego sprzętu mąż otrzyma inne składniki majątku lub rekompensatę pieniężną. Fizyczny podział wyposażenia baru między tymi małżonkami, byłby uzasadniony, gdyby oboje prowadzili ten interes. W takim przypadku, sprzęt przyda się każdemu z nich do kontynuacji własnej działalności.
Podział majątku po rozwodzie zależy od szczególnych okoliczności i sytuacji byłych małżonków. Sąd dzieląc wspólny majątek byłych małżonków kieruje się zarówno regułami ogólnymi, jak i konkretną sytuacją konkretnych ludzi.
Jeszcze większym problemem dla sądu jest podział firmy założonej przez jednego z małżonków jeszcze przed ślubem. Sytuację taką może komplikować fakt, że środki niezbędne do prowadzenia interesu pochodziły z dwóch źródeł, to znaczy z osobistych majątków i wspólnego majątku byłej pary. Jeśli firma powstała z różnych mas majątkowych, w postępowaniu o podział majątku, trzeba ustalić jakie inwestycje, w jakim czasie, w jakiej wysokości i z jakiego majątku były dokonywane. Dopiero na tej podstawie możliwe jest ustalenie co należy przyznać każdemu z byłych małżonków. W tym wypadku, konieczne jest dokonanie wzajemnego rozliczenia przez byłą parę. Postępowania takie są długie, skomplikowane i trudne. Trudność rodzi bowiem samo wykazanie które inwestycje, kiedy, w jakiej wysokości i kto opłacił.
We wszystkich sprawach o podział majątku wspólnego obowiązuje generalna zasada, że każda ze stron zobowiązana jest do zwrócenia wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty.
Wyjątek od tej
zasady stanowią sytuacje, w których wydatki i nakłady odnoszą się do
przedmiotów majątkowych dających dochód.
Poza tym, kodeks rodzinny i opiekuńczy zakłada brak możliwości żądania zwrotu wydatków i nakładów związanych z potrzebami rodziny. Tu z kolei wyjątek stanowi sytuacja, w których wydatki te zwiększają wartość majątku w chwili ustania wspólności.