Orzeczeniu rozwodu lub separacji skutkuje szeregiem konsekwencji prawnych, w tym często wpływa na ewentualny obowiązek alimentacyjny między byłymi małżonkami.  Pomimo rozwiązania małżeństw przez rozwód lub orzeczenia separacji między byłymi małżonkami często nadal pozostaje obowiązek alimentacyjny. Uprawnienie do otrzymania świadczenia alimentacyjnego od byłego małżonka jest uzależnione od trzech przesłanek.

PRZESŁANKI SKUTKUJĄCE POWSTANIEM OBOWIĄZKU ALIMENTACYJNEGO MIĘDZY BYŁYMI MAŁŻONKAMI

1. Usprawiedliwione potrzeby uprawnionego.

2. Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego.

2. Wina w rozkładzie pożycia małżeńskiego.

Usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentów

Usprawiedliwione potrzeby osoby uprawnionej do otrzymywania alimentów, w tym wypadku byłego małżonka,  to suma jego bieżących wydatków jakie są potrzebne do zaspokojenia  jego podstawowych potrzeb związanych z utrzymaniem i zapewnieniem godnej egzystencji. Jeżeli osoba uprawniona znajduje się w niedostatku, to wysokość świadczenia alimentacyjnego nie może ograniczać się jedynie do zapewnienia jej minimum egzystencji.  Bieżące wydatki, to koszty jakie są potrzebne do zaspokojenia aktualnych potrzeb związanych z utrzymaniem, a nie kosztów przyszłych.  Na bieżące wydatki składają się typowe koszty związane z utrzymaniem każdej osoby, tj.: opłaty za z tytułu najmu lokalu mieszkalnego, czynszu, koszt zakupu wyżywienia, ubioru, etc. Dodatkowo w grę mogą wchodzić takie wydatki jak np. koszty leczenia.

Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do płacenia alimentów

Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego, to rzeczywiste zarobki i dochody jakie osoba zobowiązana do płacenia alimentów osiąga ze swojej pracy zarobkowej, prowadzonej działalności gospodarczej oraz dochody uzyskiwane ze swojego majątku. Chodzi tu nie tylko o rzeczywiste dochody i zarobki ale i o takie które osoba zobowiązana do alimentacji powinna osiągnąć przy zachowaniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki.  Możliwości zarobkowe zobowiązanego nie zawsze odpowiadają faktycznie osiąganym dochodom i wynagrodzeniu tej osoby.  Chodzi tu o sytuację w której osoba zobowiązana do płacenia alimentów wskazuje na uzyskiwanie dochodów niższych, niż te które powinna osiągnąć, biorąc tu pod uwagę jej normalne możliwości zarobkowe.  Często bywa tak, że osoba zobowiązana do płacenia alimentów zaniża celowo uzyskiwane przez siebie dochody, dlatego właśnie Sąd bierze pod uwagę  często realne możliwości zarobkowe, a nie faktycznie osiągane. Na możliwości zarobkowe wpływają takie czynniki jak: wykształcenie, doświadczenie zawodowe, itd. Dochody uzyskiwanego majątku to np dochody z najmu lokalu, dzierżawy pola, itd.

Wina w rozkładzie pożycia małżeńskiego

Wina jest istotną okoliczności wpływająca na ewentualny obowiązek alimentacyjny między stronami. W tego typu sytuacji mogą powstać trzy warianty:

1.      Małżonek niewinny domaga się alimentów od małżonka niewinnego

2.      Małżonek uznany za winnego domaga się alimentów od małżonka winnego

3.      Małżonek niewinny domaga się alimentów od małżonka winnego.

W pierwszych dwóch sytuacjach uprawnienie do świadczenia alimentacyjnego jest podobne. Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego między stronami, a znajdujący się w niedostatku może żądać od drugiego małżonka dostarczenia środków utrzymania w zakresie odpowiadającym jego usprawiedliwionym potrzeba oraz możliwością zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Nie ma tutaj zastosowania zasada prawa do równej stopy życiowej, która istnieje przy orzekaniu alimentów na dzieci.  Stan niedostatku to sytuacja w której uprawniony małżonek nie jest w stanie przy użyciu swoich wszystkich realnych i obiektywnych możliwości zarobkowych zaspokoić podstawowych potrzeb życiowych.  Obowiązek alimentacyjny w tej sytuacji wygasa po upływie 5 lat lub po zawarciu nowego związku małżeńskiego przez osobę uprawnioną do alimentów. 

Natomiast jeżeli chodzi o sytuację w której małżonek niewinny rozkładu pożycia domaga się alimentów od małżonka winnego rozkładu pożycia małżeńskiego między stronami, to wystarczy, że uprawniony udowodni że jego sytuacja materialna uległa znacznemu pogorszeniu z powodu rozwodu.  Uprawniony małżonek nie musi wykazywać, że znajduje się w niedostatku. Tu obowiązek alimentacyjny nie wygasa z upływem 5 lat, lecz obowiązuje w zasadzie aż do śmierci osoby zobowiązanej lub zawarcia nowego związku małżeńskiego przez uprawnionego do świadczenia alimentacyjnego.  Podsumowując Łatwiej otrzymać alimenty, gdy udowodniło się winne drugiego małżonka w procesie rozwodowym. 

                        Adwokat Patryk Riedel - Adwokat Jastrzębie-Zdrój, Adwokat Wodzisław Ślaski-Katowice