Opieka naprzemienna
Wady i zalety
naprzemiennej opieki nad dzieckiem
Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie reguluje zbyt ściśle zasad
naprzemiennej opieki nad dzieckiem. Wobec tego, opieka taka orzekana jest przez
sądy jeśli uznają to za uzasadnione.
Naprzemienna opieka nad dzieckiem
Naprzemienna opieka nad dzieckiem polega na jego
naprzemiennym przebywaniu u jednego i drugiego rodzica. Opiekę taką orzeka się
po rozwodzie lub rozpadzie związku nieformalnego. Konkretnie rzecz biorąc,
dziecko przebywa tyle samo czasu u każdego z rodziców, na przykład dwa tygodnie
u mamy i taty na zmianę. Po rozwiązanie to sięga się głównie w zamożnych
krajach, takich jak USA czy Skandynawia. Zdarza się i tak, że rodzice nabywają
dom, w którym przebywa dziecko, a oni wprowadzają się tam na zmianę.
Polskie sądy rodzinne coraz częściej sięgają po system
naprzemiennej opieki nad dzieckiem.
Zalety naprzemiennej opieki nad dzieckiem:
Podstawową zaletą tego systemu jest jednoczesny i równy
kontakt dziecka z obojgiem rodziców.
System ten przeciwdziała przebywaniu większości dzieci po
rozwodzie tylko z matkami. Dzieje się tak, ponieważ to im najczęściej sądy
przyznają prawo do stałej opieki. Rola ojców, niejednokrotnie sprowadza się do
płacenia alimentów i rzadkiego widywania się z dzieckiem.
Z drugiej strony, naprzemienna opieka nad dzieckiem obliguje
do starań o dziecko i kontaktów z nim ojca, który średnio zainteresowany jest
jednym i drugim, gdy opiekę stałą sprawuje matka. Innymi słowy, naprzemienna
opieka motywuje ojców do starań o dziecko, udziału w jego życiu i wychowywania
go.
Wady naprzemiennej opieki nad dzieckiem:
Wadą tego rozwiązania jest ciągłe przemieszczanie się
dziecka z jednego miejsca w drugie.
Zdaniem psychologów, rozwiązanie to może szkodzić prawidłowemu
rozwojowi dziecka i przeciwdziałać jego dobru.
Naprzemienna opieka nad dzieckiem w polskich przepisach
System ten do tej pory nie objęty jest konkretnymi
przepisami. Sądy stosują je wnioskując z ogólnych przepisów dotyczących opieki
nad dzieckiem po rozwodzie.
Przepisy te wskazują co następuje:
Sąd przekazuje władzę rodzicielską jednemu z rodziców, przy
jednoczesnym ograniczeniu władzy drugiego rodzica, to jest sprowadzeniu jej do
określonych obowiązków i praw w stosunku do dziecka.
Władza rodzicielska może być pozostawiona przez sąd obojgu
rodzicom, jeśli złożą w sądzie zgodny wniosek i przedstawią porozumienie, z
którego wynika, że będą wspólnie i zgodnie działać dla dobra dziecka.
Wnioskując z wyżej przedstawionych zasad, opieka nad
dzieckiem stanowi element władzy rodzicielskiej, a zatem może być powierzona
obojgu rodzicom, tylko wówczas, gdy każde z nich korzysta z niej w pełni.
Konsekwencją powyższych przepisów jest konieczność
ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców w sytuacji gdy nie
porozumieją się oni w tym zakresie i nie przedłożą sądowi rodzicielskiego planu
wychowawczego. To z kolei eliminuje możliwość orzeczenia naprzemiennej opieki
nad dzieckiem.
Reasumując: kwestia ewentualnej naprzemiennej opieki nad
dzieckiem wchodzi w grę tylko wówczas, gdy między rozwodzącymi się rodzicami
istnieje porozumienie, a w sądzie złożony jest rodzicielski plan opieki.
Czym kieruje się sąd
w orzekaniu naprzemiennej opieki nad dzieckiem?
Porozumienie stron i złożenie w sądzie rodzicielskiego planu
opieki nad dzieckiem nie są równoznaczne z orzeczeniem opieki naprzemiennej.
W sprawach tego typu sąd kieruje się następującymi
przesłankami:
Zgodnością porozumienia stron i treści rodzicielskiego planu
wychowawczego z interesem i dobrem dziecka;
Zasadnym oczekiwaniem współdziałania rodziców w sprawach
dziecka;
Reasumując: mimo zgodnego wniosku stron, porozumienia i
rodzicielskiego planu wychowawczego, a także uzasadnionego oczekiwania
wspólnego działania na rzecz dziecka, sąd może odmówić orzeczenia naprzemiennej
opieki nad dzieckiem jeśli rodzice mieszkają w innych miejscowościach.
Przyczyną takiej odmowy będzie konieczność realizowania przez dziecko obowiązku
szkolnego w jednej placówce. Szansę na uzyskanie takiego orzeczenia będą mieli
rodzice mieszkający w jednej miejscowości lub na obrzeżach dużego miasta, skąd
można dowozić dziecko do jednej szkoły
Naprzemienna opieka nad dzieckiem a świadczenia alimentacyjne
System naprzemiennej opieki nad dzieckiem jest stosunkowo
nowy i nie ma jeszcze przepisów regulujących alimentację w takich przypadkach.
Nie wiadomo na przykład czy obowiązek alimentacyjny może
zostać zniesiony przez sąd na zgodny wniosek stron.
Z drugiej strony, alimenty pobiera dziecko, a nie rodzic i
nie może się ich zrzec.
Wiadomo natomiast, że poziom życia dziecka nie powinien
zmieniać się z chwilą przenoszenia się do drugiego rodzica.
Nie bez znaczenia jest fakt, że art. 576 § 2 Kodeksu Postępowania
Cywilnego, pozwala dziecku w pewnej mierze zdecydować o swojej sytuacji. Dziecko
prawidłowo rozwijające się pod względem umysłowym, rozsądne i zrównoważone ma
prawo wypowiadać przed sądem własne życzenia, a sąd musi wziąć je pod uwagę.
Podsumowanie:
Największą zaletą naprzemiennej opieki nad dzieckiem jest
równomierny kontakt dziecka z obojgiem rodziców;
Największą wadą tego rozwiązania jest brak regulacji prawnych dających gwarancje na uzyskanie takiej opieki.
Adwokat Wodzisław Śląski, Jastrzębie-Zdrój, Rybnik
Adwokat Patryk Riedel, tel.: 500 045 724