Wady i zalety naprzemiennej opieki nad dzieckiem

 

Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie reguluje zbyt ściśle zasad naprzemiennej opieki nad dzieckiem. Wobec tego, opieka taka orzekana jest przez sądy jeśli uznają to za uzasadnione.

Naprzemienna opieka nad dzieckiem

Naprzemienna opieka nad dzieckiem polega na jego naprzemiennym przebywaniu u jednego i drugiego rodzica. Opiekę taką orzeka się po rozwodzie lub rozpadzie związku nieformalnego. Konkretnie rzecz biorąc, dziecko przebywa tyle samo czasu u każdego z rodziców, na przykład dwa tygodnie u mamy i taty na zmianę. Po rozwiązanie to sięga się głównie w zamożnych krajach, takich jak USA czy Skandynawia. Zdarza się i tak, że rodzice nabywają dom, w którym przebywa dziecko, a oni wprowadzają się tam na zmianę.

Polskie sądy rodzinne coraz częściej sięgają po system naprzemiennej opieki nad dzieckiem.

Zalety naprzemiennej opieki nad dzieckiem:

Podstawową zaletą tego systemu jest jednoczesny i równy kontakt dziecka z obojgiem rodziców.

System ten przeciwdziała przebywaniu większości dzieci po rozwodzie tylko z matkami. Dzieje się tak, ponieważ to im najczęściej sądy przyznają prawo do stałej opieki. Rola ojców, niejednokrotnie sprowadza się do płacenia alimentów i rzadkiego widywania się z dzieckiem.

Z drugiej strony, naprzemienna opieka nad dzieckiem obliguje do starań o dziecko i kontaktów z nim ojca, który średnio zainteresowany jest jednym i drugim, gdy opiekę stałą sprawuje matka. Innymi słowy, naprzemienna opieka motywuje ojców do starań o dziecko, udziału w jego życiu i wychowywania go.

Wady naprzemiennej opieki nad dzieckiem:

Wadą tego rozwiązania jest ciągłe przemieszczanie się dziecka z jednego miejsca w drugie.

Zdaniem psychologów, rozwiązanie to może szkodzić prawidłowemu rozwojowi dziecka i przeciwdziałać jego dobru.

Naprzemienna opieka nad dzieckiem w polskich przepisach

System ten do tej pory nie objęty jest konkretnymi przepisami. Sądy stosują je wnioskując z ogólnych przepisów dotyczących opieki nad dzieckiem po rozwodzie.

Przepisy te wskazują co następuje:

Sąd przekazuje władzę rodzicielską jednemu z rodziców, przy jednoczesnym ograniczeniu władzy drugiego rodzica, to jest sprowadzeniu jej do określonych obowiązków i praw w stosunku do dziecka.

Władza rodzicielska może być pozostawiona przez sąd obojgu rodzicom, jeśli złożą w sądzie zgodny wniosek i przedstawią porozumienie, z którego wynika, że będą wspólnie i zgodnie działać dla dobra dziecka.

Wnioskując z wyżej przedstawionych zasad, opieka nad dzieckiem stanowi element władzy rodzicielskiej, a zatem może być powierzona obojgu rodzicom, tylko wówczas, gdy każde z nich korzysta z niej w pełni.

Konsekwencją powyższych przepisów jest konieczność ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców w sytuacji gdy nie porozumieją się oni w tym zakresie i nie przedłożą sądowi rodzicielskiego planu wychowawczego. To z kolei eliminuje możliwość orzeczenia naprzemiennej opieki nad dzieckiem.

Reasumując: kwestia ewentualnej naprzemiennej opieki nad dzieckiem wchodzi w grę tylko wówczas, gdy między rozwodzącymi się rodzicami istnieje porozumienie, a w sądzie złożony jest rodzicielski plan opieki.

 

Czym kieruje się sąd w orzekaniu naprzemiennej opieki nad dzieckiem?

Porozumienie stron i złożenie w sądzie rodzicielskiego planu opieki nad dzieckiem nie są równoznaczne z orzeczeniem opieki naprzemiennej.

W sprawach tego typu sąd kieruje się następującymi przesłankami:

Zgodnością porozumienia stron i treści rodzicielskiego planu wychowawczego z interesem i dobrem dziecka;

Zasadnym oczekiwaniem współdziałania rodziców w sprawach dziecka;

Reasumując: mimo zgodnego wniosku stron, porozumienia i rodzicielskiego planu wychowawczego, a także uzasadnionego oczekiwania wspólnego działania na rzecz dziecka, sąd może odmówić orzeczenia naprzemiennej opieki nad dzieckiem jeśli rodzice mieszkają w innych miejscowościach. Przyczyną takiej odmowy będzie konieczność realizowania przez dziecko obowiązku szkolnego w jednej placówce. Szansę na uzyskanie takiego orzeczenia będą mieli rodzice mieszkający w jednej miejscowości lub na obrzeżach dużego miasta, skąd można dowozić dziecko do jednej szkoły

Naprzemienna opieka nad dzieckiem a świadczenia alimentacyjne

System naprzemiennej opieki nad dzieckiem jest stosunkowo nowy i nie ma jeszcze przepisów regulujących alimentację w takich przypadkach.

Nie wiadomo na przykład czy obowiązek alimentacyjny może zostać zniesiony przez sąd na zgodny wniosek stron.

Z drugiej strony, alimenty pobiera dziecko, a nie rodzic i nie może się ich zrzec.

Wiadomo natomiast, że poziom życia dziecka nie powinien zmieniać się z chwilą przenoszenia się do drugiego rodzica.

Nie bez znaczenia jest fakt, że art. 576 § 2 Kodeksu Postępowania Cywilnego, pozwala dziecku w pewnej mierze zdecydować o swojej sytuacji. Dziecko prawidłowo rozwijające się pod względem umysłowym, rozsądne i zrównoważone ma prawo wypowiadać przed sądem własne życzenia, a sąd musi wziąć je pod uwagę.

Podsumowanie:

Największą zaletą naprzemiennej opieki nad dzieckiem jest równomierny kontakt dziecka z obojgiem rodziców;

Największą wadą tego rozwiązania jest brak regulacji prawnych dających gwarancje na uzyskanie takiej opieki.

Adwokat Wodzisław Śląski, Jastrzębie-Zdrój, Rybnik

Adwokat Patryk Riedel, tel.: 500 045 724