Przebieg postępowania z tytułu zawodowej odpowiedzialności lekarzy

Rozpatrywaniem spraw związanych z zawodową odpowiedzialnością lekarzy zajmują się sądy lekarskie. Pierwszą instancją jest tu Okręgowy Sąd Lekarski, a instancją odwoławczą jest Naczelny Sąd Lekarski. W postępowaniu biorą udział trzy strony: pokrzywdzony, lekarz, przeciwko któremu pokrzywdzony skierował skargę i rzecznik odpowiedzialności zawodowej. Podczas postępowania lekarz i pacjent mają możliwość korzystania z pomocy obrońcy bądź pełnomocnika. Funkcje takowe może pełnić adwokaci, radcowie prawni lub lekarze.

Postępowanie w sprawie odpowiedzialności zawodowej lekarzy składa się z kilku etapów:

1. etap sprawdzania

2. etap wyjaśniania

3. postępowanie przed obliczem sądu lekarskiego

4. etap wykonawczy

Dla ustalenia odpowiedzialności zawodowej najważniejszy jest etap wyjaśnienia i postępowanie przed sądem lekarskim.

Podczas etapu sprawdzania, pokrzywdzony składający skargę może być wezwany na przesłuchanie jako świadek. Etap wyjaśniania ma na celu ustalenie najważniejszych okoliczności sprawy. Jest po to, by sprawdzić czy lekarz dopuścił się przewinienia zawodowego i ustalić kto ponosi winę za zaistniałą sytuację.

Obwinionym nazywamy lekarza, wobec którego przez rzecznika odpowiedzialności zawodowej wydane zostało postanowienie o postawieniu konkretnych zarzutów. Jest nim również lekarz, przeciwko któremu rzecznik odpowiedzialności zawodowej skierował do sądu lekarskiego wniosek o wyznaczenie kary. Nie zawsze dzieje się tak, iż podczas postępowania lekarz stanie się obwinionym.

Warunkiem wszczęcia postępowania przed sądem lekarskim jest wniosek o ukaranie. Wniosek ten jest analogiczny do aktu oskarżenia w sprawach karnych.

Wniosek o ukaranie musi zawierać formalne elementy, które wyszczególnia ustawa. Obowiązkiem rzecznika odpowiedzialności zawodowej jest zawiadomienie pokrzywdzonego, obwinionego lekarza i właściwą okręgową radę lekarską o skierowaniu wniosku do właściwego sądu lekarskiego.

Czym jest przewinienie dyscyplinarne?

Odpowiedzialność zawodowa lekarza może wynikać z faktu, iż naruszył on zasady etyki lekarskiej. Etyczne zasady obowiązujące lekarzy spisane są w Kodeksie Etyki Lekarskiej. Ważne są również uchwały samorządu lekarskiego odnoszące się do zasad pracy w zawodzie lekarza.

Równie ważnym powodem odpowiedzialności zawodowej jest postępowanie wbrew przepisom regulującym wykonywanie zawodu lekarza. Najważniejszym aktem normatywnym mieszczącym owe zasady jest ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

W zagadnieniu odpowiedzialności zawodowej ważna jest też ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Lekarz może być pociągnięty do odpowiedzialności za naruszenie praw pacjenta do poszanowania jego godności i intymności. Przypuśćmy, że w trakcie badania ginekologicznego w gabinecie obecne były osoby nie związane z badaniem.

Najważniejszym obowiązkiem lekarzy jest udzielanie pomocy w zgodzie z podstawowymi zasadami sztuki lekarskiej. Lekarz musi przy tym wykazać należytą staranność i wykorzystać dostępne metody. Musi również przestrzegać praw pacjentów i rzetelnie prowadzić dokumentację medyczną.

Lekarz może dyscyplinarnie odpowiadać za nie przestrzeganie prawa pacjentów do informacji, za niedochowanie tajemnicy lekarskiej lub za naruszenie prawa pacjenta do wyrażenia zgody na czynności medyczne. Postępowanie w sądzie lekarskim i lista kar dyscyplinarnych

Rozprawy przed sądem dyscyplinarnym są jawne. Ze względu na ważny interes prywatny, jawność rozprawy może zostać wyłączona. Pokrzywdzony pacjent ma prawo brać udział w rozprawie. Jest stroną, a więc przysługuje mu prawo zgłaszania wniosków dowodowych. Pokrzywdzony pacjent może wnioskować na przykład o dopuszczenie dodatkowych dowodów, przesłuchanie dodatkowych świadków czy przeprowadzenie dowodu na podstawie opinii biegłego.

Oto kary, które może orzec sąd lekarski:

Upomnienie; nagana; kara finansowa; zakaz pracy na stanowiskach kierowniczych w zakładach opieki zdrowotnej na okres od roku do lat pięciu; ograniczenie wykonywania zawodu lekarza na czas od pół roku do dwóch lat; zawieszenie prawa do pracy w zawodzie na czas od roku do lat pięciu; pozbawienie prawa pracy w zawodzie lekarza.

Jeśli sąd lekarski nie stwierdzi popełnienia przewinienia dyscyplinarnego – lekarz zostaje uniewinniony prze sąd. Czasami sprawa ulega umorzeniu.

Wszystkie strony postępowania, czyli lekarz, pacjent i rzecznik odpowiedzialności zawodowej, w terminie 14 dni mogą złożyć odwołanie do Naczelnego Sądu Lekarskiego.

W odpowiedzi na odwołanie, decyzja okręgowego sądu lekarskiego może zostać utrzymana w mocy, uchylona lub zmieniona.

Od orzeczenia wydanego przez Naczelny Sąd Lekarski przysługuje kasacja do Sądu Najwyższego, ale nie później niż 2 miesiące po rozstrzygnięciu sprawy. Kasację wnieść mogą strony oraz Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej i Minister Zdrowia. Orzeczenie Sądu Najwyższego jest definitywnym końcem postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarza. Przepisy ustawy nakazują, by kasację powinien sporządzić i podpisać radca prawny lub adwokat.

Skutki postępowania dyscyplinarnego

Na etapie wyjaśniania lub podczas rozprawy w sądzie lekarskim może zostać przeprowadzona mediacja. Postępowanie mediacyjne odbywa się między pokrzywdzonym pacjentem, a lekarzem. Jego wynikiem może być na przykład przeproszenie pacjenta przez lekarza – jeśli oczywiście postąpił wbrew etyce lekarskiej. Mediacja może załagodzić spór między stronami postępowania. W praktyce, takie pojednanie stron ma miejsce bardzo rzadko.

Postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności lekarskiej może mieć różne cele.

Pacjentowi może chodzić jedynie o wyjaśnienie sprawy i ustalenie czy zastosowano prawidłowy sposób leczenia. W postępowaniu tego typu pokrzywdzony nie może żądać zadośćuczynienia czy odszkodowania. Na tym właśnie polega różnica między postępowaniem dyscyplinarnym a postępowaniem przed sądem cywilnym czy przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych.

W pewnych sytuacjach warto uzyskać informacje czy uruchamianie kosztownego postępowania cywilnego ma jakikolwiek sens. W toku takiego postępowania, na podstawie opinii biegłego pacjent może zdecydować czy warto kontynuować dalsze postępowanie.

Wysokość ewentualnego zadośćuczynienia zależy m.in. od postawy obwinionego podczas postępowania dyscyplinarnego. Nie zawsze w interesie pacjenta będzie kierowanie sprawy do takiego postępowania.

Pacjent powinien zatem dobrze rozważyć dochodzenie swoich praw tą drogą.

ADWOKAT DLA LEKARZY, ADWOKAT KATOWICE, WODZISŁAW ŚLĄSKI, JASTRZĘBIE-ZDRÓJ