Poniżej przedstawiono orzecznictwo Sądu Najwyższego w zakresie uznawania za winnego w rozkładzie pożycia małżeńskie z powodu dopuszczenia się zdrady maleńskiej. W Rozwodzie Sąd Okręgowy orzeka o rozwodzie pomiędzy małżonkami. Ma również obowiązek ustalenia, czy któryś małżonek zawinił w  rozkładzie pożycia małżeńskiego. 

Cudzołóstwo może być podstawą udzielenia rozwodu bez względu na czas, kiedy je popełniono, jeżeli było ono przyczyną lub choćby jedną z przyczyn rozkładu pożycia stron (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19.12.1950r., sygn. Akt: C 347/50).

Związek jednego z małżonków z innym partnerem w czasie trwania małżeństwa, lecz po wystąpieniu zupełnego i trwałego rozkładu pożycia między małżonkami, nie daje podstawy do przypisania temu małżonkowi winy za ten rozkład” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.9.2000 r., sygn. Akt: IV CKN 112/00).

Sąd Najwyższy zajął w orzeczeniu z dnia 26 marca 1952 roku (C 813/51, NP 1953, nr 5, s. 82), w którym czytamy: "Związanie się małżonka z inną osobą węzłem uczuciowym, w którym wprawdzie nie dochodzi do cudzołożnych stosunków, ale któremu towarzyszą wyznania miłości i pocałunki, może być odczute przez drugiego małżonka jako podrywanie, a nawet zerwanie więzi uczuciowej i moralnej, która łączyła małżonków, i może być zależnie od okoliczności, uznane za ważną przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego". Podkreślić należy także, że nawet fakt jednorazowej zdrady małżeńskiej może być przyczyną rozkładu pożycia małżeńskiego, co znalazło potwierdzenie w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 1951 roku (C 667/50, OSN 1953, poz. 9).

Strony zawierające małżeństwo zobowiązują się do wzajemnej pomocy i wierności (art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Naruszenie zasady wierności prowadzi więc do złamania danego słowa (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18.2.2010 r., sygn. akt: I ACa 29/10).

Jednostronne zerwanie przez małżonka związku małżeńskiego należy uznać za czyn zawiniony także w przypadku, gdy powodem tego zerwania było głębokie uczucie miłości względem osoby trzeciej.” (orzeczenie SN z dnia 8 maja 1951 r., C 184/51, PiP 1951, z. 7, s. 165, oraz OSN 1952, poz. 21).

Naruszeniem wierności małżeńskiej jest nie tylko zdrada polegająca na cudzołóstwie, ale także wszelkie zachowanie się małżonka wobec osoby trzeciej płci odmiennej, które może stwarzać pozory cudzołóstwa lub w inny sposób wykracza poza granice przyjętej normalnie obyczajowości i przyzwoitości”. (orzeczenie SN z dnia 24 kwietnia 1951 r., C 735/50 (NP 1951, nr 12, s. 14).

Dochowanie wierności nie podlega dyspozycji stron i wobec tego cudzołóstwo stanowi podstawę rozkładu pożycia nawet wtedy, gdy doszło do tego za zgodą współmałżonka” (orzeczenie SN z dnia 7 września 1954 r., II C 1255/53, NP 1955, nr 7-8, s. 188).

Postępowanie żony, która dawała mężowi uzasadnione podstawy do podejrzeń o zdradę oraz nawiązanie przez żonę, bezpośrednio po rozejściu się stron – współżycia z innym mężczyzną usprawiedliwiają w pełni przypisanie żonie winy rozkładu”(orzeczenie SN z dnia 21 kwietnia 1960 r., 4 CR 631/59, OSPiKA 1961, poz. 161).

Istotą małżeństwa są, między innymi, stosunki płciowe między małżonkami z wyłączeniem takich stosunków z osobami trzecimi; małżonek zatem postępujący z własnej woli wbrew tej zasadzie małżeństwa popełnia umyślnie czyn z punktu widzenia przyjętych zasad współżycia niedozwolony, a tym samym musi być uznany za winnego rozkładu małżeństwa, jeśli czyn jego do rozkładu się przyczynił (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 1951 r, sygn. Akt: akt C 184/51 ).

Małżonek dopuszczający się zdrady z reguły bywa uznawany winnym rozkładu pożycia (wyr. SN z 6.5.1997 r., I CKN 86/97, Legalis). Nawet jednorazowy postępek małżonka może stać się przyczyną trwałego i zupełnego rozkładu; dotyczy to w szczególności takich faktów, jak cudzołóstwo i ciężka zniewaga (wyr. SN z dnia 24.4.1951 r. sygn. Akt: C 667/50).

Istnieją jednak sytuacje, gdy związek jednego z małżonków z innym partnerem nie stanowi podstawy o orzeczenia rozwodu z jego winy. Dzieje się tak, gdy do ustania więzi małżeńskich doszło przed nawiązaniem osobistej relacji z nowym partnerem. Ma to przykładowo miejsce, gdy kobieta zwiąże się z innym mężczyzną po tym, jak do ustania więzi małżeńskich doszło z powodu przemocy ze strony męża. W takim wypadku możliwe jest orzeczenie rozwodu z wyłącznej winy stosującego przemoc małżonka. Stanowisko to zostało potwierdzone orzeczeniem Sądu Najwyższego, który wskazał, że „Związek jednego z małżonków z innym partnerem w czasie trwania małżeństwa, lecz po wystąpieniu zupełnego i trwałego rozkładu pożycia między małżonkami, nie daje podstawy do przypisania temu małżonkowi winy za ten rozkład” (wyrok SN z 28.9.2000 r., IV CKN 112/00).

Wiązanie się małżonka z inną osobą węzłem uczuciowym, w którym nie dochodzi do cudzołóstwa, ale któremu towarzyszą wyznania miłości i pocałunki ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26.03.1952 r., sygn. Akt: C 813/51), czy też długotrwałe zamieszkiwanie przez zamężną kobietę z innym mężczyzną w warunkach stwarzających pozory zdrady małżeńskiej ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24.04.1951 r., sygn. Akt: C 735/50).

Zamieszkiwanie kobiety zamężnej w jednej izbie z innym mężczyzną w warunkach stwarzających pozory zdrady małżeńskiej, i to trwające stale, przez dłuższy okres czasu, może być uznane za zawinioną przez nią przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego, bez potrzeby zakwalifikowania tego jako cudzołóstwo”. (orzeczenie SN z dnia 19 grudnia 1950 r. C 322/50 (OSN 1953, poz. 7).

Adwokat Wodzisław Śląski, Jastrzębie-Zdrój, Katowice, Mecenas Patryk Riedel

Rozwód, Orzeczenia Sądu Najwyższego, Wina, Zdrada Małżeńska, Rozwód z Winy, Z Orzekaniem o Winie