Stalking, to kolejne z angielskich słów, które w oryginalnym brzmieniu i pisowni, zostało przeniesione do języka polskiego. Termin ten pojawia się w mediach na tyle często, że prawie każdy coś wie na ten temat. Większość z nas kojarzy stalking z nękaniem drugiej osoby i skojarzenie to jest prawidłowe. Od roku 2011, w polskim prawie istnieją przepisy odnoszące się do stalkingu. Samego słowa nie znajdziemy jednak w przepisach kodeksu karnego, ale zachowania, które obejmuje są już kryminalizowane. O stalkingu i grożących za to konsekwencjach karnych, mówi art. 190 a k.k. Za stalking grozi kara do 3 lat pozbawienia wolności, a w wyjątkowych przypadkach nawet do 10 lat.

Wspomniany tu artykuł mówi, że prawo zabrania zachowania, które polega na uporczywym nękaniu innej osoby bądź osoby jej najbliższej, które powoduje, że osoba ta w uzasadniony sposób czuje się zagrożona, bądź zachowania te naruszają sferę jej prywatności.

Karane jest również podszywanie się pod inną osobą i wykorzystywanie jej wizerunku i danych osobowych w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.

Stalking obejmuje wiele różnych zachowań. Chodzi przede wszystkim o prześladowanie ofiary, szczególnie emocjonalne, poprzez ciągłe kontaktowanie się z nią wbrew jej woli. Są to na przykład nie kończące się telefony, wiadomości SMS i E-maile. To także nachodzenie ofiary w domu, w miejscu pracy i innych miejscach; narzucanie się i naprzykrzanie. Stalking obejmuje też podszywanie się pod ofiarę i wykorzystywanie jej wizerunku. To także śledzenie ofiary, nagabywanie jej i nasyłanie na nią innych osób. Stalkerzy nierzadko grożą ofiarom lub dokonują przestępstw na ich szkodę.

Stalking zawiera trudne do zdefiniowania pojęcie nękania. Trudne, bo trudno wyznaczyć granicę między tym, co jeszcze nękaniem nie jest, a tym, co już nim jest. Nękanie przybiera różną postać i formy. Cechą wspólną tego typu zachowań jest to, że są powtarzalne, że dotyczą jednej osoby i że ta osoba nie życzy sobie ich. Nękaniem jest regularne naruszanie nietykalności cielesnej ofiary. Jest nim również niszczenie jej mienia. Do nękania zalicza się również uporczywe i powtarzające się działania, mające na celu psychiczne pognębienie ofiary. Chodzi tu o grożenie, ośmieszanie, zawstydzanie, upokarzanie itp. Aby dane zachowanie nazwać nękaniem, musi być ono nie tylko powtarzalne, długotrwałe i wielokrotne. Musi być ono również uporczywe, czyli nacechowane złą wolą, złośliwe, umyślne i świadome.

Zdaniem Sądu Najwyższego, zachowanie jest stalkingiem, tylko wtedy, gdy ofiara jest nękana uporczywie, czyli nieustannie i istotnie naruszana jest jej prywatność. Zachowanie to musi w uzasadniony sposób wywoływać u ofiary poczucie zagrożenia. Ustawodawca nie zakłada, że stalker musi być agresywny. Orzecznictwo określa też, że nie ma znaczenia czym kieruje się sprawca stalkingu. Sąd nie bierze pod uwagę, czy nękanie drugiej osoby jest wywołane miłością, nienawiścią, chęcią zemsty itp.

Stalking należy do przestępstw powszechnych, czyli takich, którego może dopuścić się każdy człowiek. Aby zachowanie sprawcy potraktować jako stalking, musi być ono umyślne i rodzić określone skutki. Skutkiem jest tu poczucie zagrożenia i istotne naruszenie prywatności ofiary.

Poczucie zagrożenia jest stanem subiektywnie odczuwanym przez ofiarę. Stan ten musi być uznany przez sąd za obiektywnie uzasadniony.

Jedną z form stalkingu jest też zawłaszczenie tożsamości ofiary. Chodzi o podszywanie się pod ofiarę, które najczęściej ma miejsce w przestrzeni wirtualnej, na przykład w portalach społecznościowych. Sprawca może też w imieniu ofiary i na jej koszt, zamawiać najróżniejsze towary i usługi. Ma to na celu dokuczenie ofierze lub zdyskredytowanie jej w oczach innych. Sprawca dobrze wie, że ofiara będzie miała z tego tytułu sporo kłopotów. Będzie musiała tłumaczyć, że to nie ona kupiła i zamówiła to czy tamto.

Ochrona przed stalkingiem:

Chronienie się przed stalkingiem jest o wiele trudniejsze niż realizowanie go. Sprzyja temu globalizacja, cyfryzacja, dostęp do informacji, łatwy przekaz informacji, słaba ochrona prywatności itp.

Ofiarom stalkingu nie pozostaje nic innego, jak otwarte i dające się udowodnić wyrażanie sprzeciwu wobec zachowań sprawców. Po stanowczym wyrażeniu sprzeciwu, nie należy wdawać się w kolejne rozmowy ze sprawcą, odpisywać na jego listy, czy odbierać telefonów od niego. Trzeba podchodzić ostrożnie do nowych znajomości. Trzeba również liczyć się z tym, że wszystko co zamieszczamy na swój temat w sieci, może być wykorzystane przez stalkera. Jeśli zachowania stalkera powtarzają się mimo wyrażonego sprzeciwu, należy zawiadomić policję. Samotna walka ze stalkerem nie ma sensu. Najlepiej, w takich sytuacjach, zwrócić się o pomoc prawną do osób wyspecjalizowanych w działaniu przeciw stalkerom. 

Adwokat Katowice, Wodzisław Śląski, Jastrzębie-Zdrój - Patryk Riedel