Ubezwłasnowolnienie oznacza całkowite lub częściowe pozbawienie danej osoby możliwości podejmowania działań mających skutek prawny. Ubezwłasnowolnienie stosuje się w celu chronienia różnego rodzaju interesów danej osoby. Chodzi o interesy majątkowe i osobiste. Zadaniem ubezwłasnowolnienia jest umożliwienie optymalnego ukształtowania prawnej sytuacji kogoś, kto sam nie jest w stanie tego zrobić.

Najważniejszą przesłanką ubezwłasnowolnienia jest sytuacja, w której dana osoba nie może kierować swoim postępowaniem. Niemożność obejmuje brak kontaktu z otoczeniem oraz niemożność dokonania intelektualnej oceny własnej sytuacji. Ubezwłasnowolnienie nie może być stosowane wobec osób, które mają utrudniony kontakt z otoczeniem na skutek urazu, wylewu, utraty słuchu, wzroku lub innego inwalidztwa, ale są zdolne intelektualnie ocenić swoją sytuację.

Ubezwłasnowolnienie obligatoryjnie uchyla się w momencie, gdy przestają istnieć przyczyny jego powstania.

Na czym polega ubezwłasnowolnienie częściowe?

Częściowo można ubezwłasnowolnić kogoś, kto ze względu na chorobę psychiczną lub uzależnienie wymaga pomocy w prowadzeniu własnych spraw, ale nie jest niesprawny na tyle, by trzeba było ustanawiać ubezwłasnowolnienie całkowite. Osoba taka może częściowo wykonywać czynności mające skutek prawny. Może wykonywać je samodzielnie, jeśli nie skutkują dla niej żadnymi zobowiązaniami i nie prowadzą do rozporządzenia istniejącym majątkiem stanowiącym własność tej osoby. W odniesieniu do niektórych czynności wymaga się zgody przedstawiciela ustawowego. Przedstawicielem tym może być rodzic lub kurator.

Na czym polega ubezwłasnowolnienie całkowite?

Ubezwłasnowolnić całkowicie można osobę, która ukończyła 13 lat i nie może kierować swoim postępowaniem ze względu na niedorozwój intelektualny, chorobę psychiczną, zaburzenie psychiczne takie jak narkomania i pijaństwo itp. Osoba taka może samodzielnie wykonywać tylko czynności codzienne nie mające żadnych konsekwencji prawnych. Inne czynności w jej imieniu wykonuje opiekun.

Kogo można ubezwłasnowolnić?

Z zasady ubezwłasnowolnić można tylko taką osobę, która straciła możliwość kontrolowania swojego postępowania. Przesłanki ubezwłasnowolnienia zależą od jego rodzaju, to znaczy czy jest ono częściowe czy całkowite.

Osoba mająca 13 lat może zostać ubezwłasnowolniona całkowicie jeśli w wyniku choroby psychicznej, zaburzenia psychicznego lub niedorozwoju umysłowego nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem.

Kto może być ubezwłasnowolniony?

Ubezwłasnowolniona może zostać tylko sobą, która nie może kontrolować swojego postępowania.

Istnieją dwa rodzaje ubezwłasnowolnienia: całkowite i częściowe.

Ubezwłasnowolnienie całkowite zachodzi wtedy, gdy osoba mająca 13 lat nie ma zdolności kierowania swoim postępowaniem bo jest chora psychicznie, upośledzona umysłowo, uzależniona od narkotyków, alkoholu itp.

Częściowo ubezwłasnowolnia się osoby dorosłe, które z uwagi na upośledzenie umysłowe, chorobę psychiczną lub inne zaburzenie – na przykład uzależnienie – nie są w stanie samodzielnie prowadzić swoich spraw i potrzebują w tym zakresie pomocy. Nie ma jednak potrzeby całkowitego ich ubezwłasnowolnienia. To ostatnie jest nieuzasadnione.

Opieka nad osobą całkowicie ubezwłasnowolnioną

Osoba całkowicie ubezwłasnowolniona nie posiada zdolności do wykonywania czynności mających jakiekolwiek skutki prawne. Innymi słowy nie może samodzielnie decydować w sprawach, które dotyczą jej samej. Aby chronić jej interesy osobiste i majątkowe przydziela się jej opiekuna.

Opiekunem małoletniej osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej powinna być osoba, którą wskaże matka lub ojciec, jeśli nie pozbawiono ich władzy rodzicielskiej. Jeśli są jej pozbawieni, opiekunem powinien być inny krewny ubezwłasnowolnionego. Opiekunem osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie nie może być:

Osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnej lub pozbawiona praw publicznych;

Osoba pozbawiona władzy rodzicielskiej bądź skazana za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej, obyczajności, a także za umyślne dokonanie czynu zabronionego z użyciem przemocy lub też czyn zabroniony popełniony na szkodę osoby małoletniej;

Osoba z zakazem wykonywania czynności związanych z opieką, leczeniem i edukacją małoletnich;

Osoba z zakazem powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach

Osoba z zakazem kontaktowania się z określonymi osobami;

Osoba z zakazem opuszczania miejsca zamieszkania bez zgody sądu.

Opiekunem nie może być osoba, wobec której istnieje prawdopodobieństwo, że z obowiązków opiekuna nie będzie wywiązywać się w należytym stopniu.

Opiekuna dla osoby ubezwłasnowolnionej ustanawia Sąd Rejonowy Wydziału Rodzinnego właściwy dla miejsca zamieszkania osoby ubezwłasnowolnionej. Sąd Rejonowy ustanawia opiekuna po otrzymaniu z sądu okręgowego odpisu postanowienia o ubezwłasnowolnieniu. Objęcie opieki ma miejsce po złożeniu przyrzeczenia przed sądem opiekuńczym.

Obowiązki opiekuna osoby ubezwłasnowolnionej

Zadaniem opiekuna jest sprawowanie pieczy nad osobą ubezwłasnowolnioną i zarządzanie jej majątkiem. W sprawach wychodzących poza zakres zwykłego zarządu opiekun musi uzyskać zgodę sądu opiekuńczego.

Adwokat Katowice, Wodzisław Śląski, Jastrzębie-Zdrój