Wiele osób błędnie łączy władzę rodzicielską z obowiązkiem alimentacyjnym. Chodzi o przeświadczenie, że pozbawienie władzy rodzicielskiej zwalnia automatycznie z płacenia alimentów. Przeświadczenie to jest błędne.

Czym jest władza rodzicielska?

Władzą rodzicielską nazywamy zbiór uprawnień, jakimi dysponuje rodzic w stosunku do dziecka. Uprawnienia te są następujące: sprawowanie pieczy nad dzieckiem, czyli osobista opieka; reprezentacja dziecka, czyli przedstawicielstwo ustawowe i zarząd majątkiem dziecka, czyli tzw. zarząd zwykły nie wymagający osobnego zezwolenia sądu opiekuńczego.

Władza rodzicielska może być pełna, czyli nieograniczona, ograniczona do współdecydowania o istotnych sprawach związanych z dzieckiem lub może ona nie istnieć, gdy rodzic zostanie jej pozbawiony. Pozbawienie władzy rodzicielskiej jest skutkiem rażących uchybień w realizowaniu obowiązków rodzicielskich. Rażące uchybienia to m.in. brak łożenia na utrzymanie i wychowanie dziecka, brak zainteresowania dzieckiem.

Inną okolicznością są trwałe przeszkody w sprawowaniu władzy rodzicielskiej, takie jak na przykład wyjazd na stałe zagranicę.

Czym jest obowiązek alimentacyjny?

Obowiązkiem alimentacyjnym jest obowiązek łożenia środków na umożliwiających zaspokojenie uzasadnionych potrzeb w kręgu najbliższej rodziny. Uzasadnione potrzeby to wydatki na wyżywienie, mieszkanie, środki czystości, odzież, leki itp.

Obowiązek alimentacyjny działa w dwie strony. Gdy dziecko jest już pełnoletnie, jego rodzic znajdujący się w niedostatku może ubiegać się o świadczenie alimentacyjne od dziecka.

Wykonywanie obowiązku alimentacyjnego wobec małoletniego członka rodziny może polegać na osobistych staraniach w wychowywaniu dziecka. W taki sposób obowiązek ten realizuje rodzic mieszkający z dzieckiem. Obowiązek alimentacyjny może polegać również na comiesięcznym uiszczaniu kwot pieniężnych. W taki sposób realizuje go rodzic niemieszkający z dzieckiem.

Widać więc, że władza rodzicielska i świadczenie alimentacyjne często się zazębiają i przenikają. Osobista piecza będąca elementem władzy rodzicielskiej wpływa bezpośrednio na to, który rodzic płaci alimenty. Płaci je ten, który nie opiekuje się dzieckiem na co dzień.

Z drugiej strony zaniedbanie obowiązku alimentacyjnego może skutkować pozbawieniem władzy rodzicielskiej.

Mimo wszystko, władza rodzicielska i obowiązek alimentacyjny to dwa zupełnie różne pojęcia. Świadectwem tego jest fakt, że w wyroku rozwodowym te dwie kwestie rozpatrywane są i omawiane w osobnych punktach.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej a alimenty

Wyobrażenie, że pozbawienie władzy rodzicielskiej może skutkować brakiem obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka jest mylne. Innymi słowy, rodzic pozbawiony tej władzy nadal musi płacić alimenty na dziecko, a w wypadku śmierci rodzica lub dziecka nadal zachodzi między nimi dziedziczenie ustawowe.

Rodzic, który pozbawiony został władzy rodzicielskiej nadal jest biologicznym rodzicem dziecka. Zaniedbanie obowiązków rodzicielskich, które prowadzi do pozbawienia władzy rodzicielskiej nie może być nagradzane brakiem obowiązku alimentacyjnego. Niezależnie od sytuacji, ciężar utrzymywania dziecka ponoszą w pierwszej kolejności zawsze jego biologiczni rodzice. Wyjątkiem jest tu sytuacja zaprzeczenia ojcostwa, a więc udowodnienia, że mężczyzna nie jest rzeczywistym ojcem dziecka, co skutkuje całkowitym zerwaniem więzi pokrewieństwa między nim a dzieckiem. Naturalną koleją rzeczy jest w takim wypadku ustanie obowiązku alimentacyjnego danego mężczyzny wobec dziecka.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej, to głównie utrata prawa do decydowania o wszelkich sprawach związanych z dzieckiem. Drugi rodzic całkowicie przejmuje prawo decydowania o losie dziecka i sam podejmuje wszelkie decyzje w tym zakresie.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej a kontakty z dzieckiem

Pozbawienie władzy rodzicielskiej nie jest równoznaczne z pozbawieniem danego rodzica prawa do kontaktów z dzieckiem. Przeciwnie: rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej zachowuje prawo do takich kontaktów. Drugi rodzic nie może odmówić mu spotkań z dzieckiem.

Pozbawienia prawa do kontaktów z dzieckiem rodzica niemającego władzy rodzicielskiej można domagać się w odrębnym postępowaniu sądowym. Zdarzają się sytuacje, w których takie rozwiązanie jest konieczne z punktu widzenia dobra dziecka. Uzyskanie zakazu kontaktów z dzieckiem rodzica pozbawionego władzy rodzicielskiej wymaga udowodnienia, że kontakty te zagrażają bezpieczeństwu dziecka. 

Adwokat Katowice, Wodzisław Śląski, Jastrzębie-Zdrój