Jak wygląda i kiedy przysługuje zwrot kosztów zabezpieczenia wznoszonego obiektu budowlanego?

Większość inwestorów, planując wzniesienie obiektu na danym terenie, nie liczy się z tym, że teren ten jest terenem górniczym. Inwestorzy przyjmują, że skoro mają w ręku decyzję o warunkach zabudowy, bądź decyzję dotyczącą lokalizacji obiektu, to teren, na jakim ma stanąć obiekt nadaje się do zabudowy. Tymczasem fakty są takie, że wiele obszarów położonych w województwie śląskim nie posiada planu zagospodarowania terenu. W każdym wypadku istnieje ryzyko, iż okaże się, że dany teren w określonym okresie czasu nie będzie nadawał się do zabudowy, a to dlatego, że położony jest w obszarze, na którym aktualnie prowadzi się eksploatację górniczą. Teren nadaje się do zabudowy dopiero, gdy po zakończeniu eksploatacji, specjaliści od opinii geologiczno - górniczych uznają go za uspokojony. Bywa jednak tak, że skutki eksploatacji górniczej dają o sobie znać nawet przez kilka lat po jej zakończeniu.

Każdy inwestor planujący budowę na terenie województwa śląskiego, powinien zapoznać się z postanowieniem Okręgowego Urzędu Górniczego. W oparciu o jego treść, projektant dokonuje oceny przydatności danego terenu do inwestycji. Projektant ustala też jakim skutkom eksploatacji górniczej jest w stanie zapobiec, stosując różnego typu zabezpieczenia, a także te, którym zapobiec się nie da. Czasami jest tak, że podejmowanie jakichkolwiek działań jest nieuzasadnione ekonomicznie, na przykład z uwagi na to, że teren jest nachylony. Kolejny krok polega na określeniu potrzeby i ustaleniu zakresu prognozy wpływów eksploatacji górniczej na daną powierzchnię.

Przedsiębiorca górniczy, do którego osoby prywatne kierują roszczenia, zawsze ma obowiązek określenia przewidywanego rodzaju szkód górniczych. Jeśli tego nie zrobi, nie dostanie z Urzędu Górniczego zgody na to, by eksploatować dane złoże. Rodzaj szkód jest zazwyczaj uwidoczniony w koncesji. Rodzaje szkód górniczych określa się za pomocą wskaźników deformacji terenu. Chodzi tu głównie o nachylenie i krzywiznę. Zależnie od tego jaką wartość mają te wskaźniki otrzymuje się wyższą lub niższą kategorię szkód. Im odczuwalne odkształcenia terenu są wyższe, tym wyższa jest ta kategoria. Istnieje 5 kategorii terenów górniczych (I-V). Na terenach określonych kategorią V, nie zaleca się wznoszenia nowych budynków. Kategoria I, to tereny, na których mogą wystąpić najbardziej łagodne szkody górnicze. Na terenach, którym przypisano kategorię IV, mogą wystąpić szkody górnicze intensywnego stopnia. Na takich terenach zabezpieczenia szkód kosztują najwięcej. Do obowiązków właściciela przedsiębiorstwa górniczego, prowadzącego eksploatację na danym terenie należy zwrócenie inwestorowi kosztów zabezpieczenia przed skutkami wpływów tej eksploatacji. Gdy budowa jest zakończona, inwestor ubiega się u przedsiębiorcy górniczego o zwrócenie poniesionych kosztów. Zakłady górnicze zwracają te koszty z tytułu występujących szkód górniczych i związanych z nimi uciążliwości.

Zwrot wydatków poniesionych na zabezpieczenie nieruchomości przed skutkami działalności
górniczej

Bardzo ważną kwestią w zwrocie kosztów zabezpieczeń jest stworzenie kosztorysu opisującego wydatki poniesione na zabezpieczenie budynku przed szkodami górniczymi i przedstawienie go właścicielowi kopalni. Zwrot wydatków poniesionych na zabezpieczenie nieruchomości przed skutkami działalności górniczej obejmuje tylko i wyłącznie uzasadnione koszty zabezpieczenia, które zostały wykonane. Nie obejmuje natomiast nakładów, które poniósł inwestor i które nie były niezbędne, by prawidłowo zabezpieczyć obiekt. Nie wchodzą tu w grę nakłady ponoszone przez inwestora w ramach wprowadzania jakichś innowacji czy ulepszeń.

Podstawę wypłaty stosownego odszkodowania stanowi ugoda, którą zawierają inwestor i przedsiębiorca górniczy. Warunkiem jest tu odpowiednia dokumentacja wykonanych prac budowlanych. Aby ustrzec się sporów związanych ze zwrotem sumy zabezpieczenia, przed rozpoczęciem budowy, inwestor powinien powiadomić o tym przedsiębiorcę górniczego i umożliwić mu udział w odbiorach wszelkich prac, które związane są z zabezpieczeniami przed szkodami górniczymi. Kopalnia analizuje koszty zabezpieczeń i adekwatnie do tego wypłaca inwestorowi odpowiednie odszkodowanie. Jeśli przedsiębiorca górniczy uważa, że koszty zabezpieczenia przed szkodami górniczymi podane przez inwestora są zawyżone, w celu uzyskania odszkodowania, inwestor musi skorzystać z drogi postępowania sądowego. O odszkodowaniach górniczych mówi ustawa o prawie geologicznym i górniczym. Według znajdujących się tam przepisów, właściciel zakładu górniczego, ponosi odpowiedzialność za szkody dotyczące nieruchomości, które powstały na skutek ruchu danego zakładu. Powyższa ustawa wyklucza sprzeciw wobec zagrożeniom, mogącym powstać na budynku. Nie można też domagać się wstrzymania pracy kopalni. Reasumując, nie da się uniknąć szkód górniczych i ich skutków. Jednocześnie właścicielom budynków stojących na terenach objętych eksploatacją górniczą, przysługuje prawo do domagania się odszkodowania za zaistniałe szkody lub przywrócenia stanu nieruchomości sprzed szkody.

Odpowiedzialność górniczą wyznaczają następujące przesłanki:

1. zdarzenie, które przyczyniło się do powstania szkody;

2. powstanie szkody;

3. związek przyczynowo skutkowy między zdarzeniem a szkodą.

Pod pojęciem zdarzenia wywołującego szkodę rozumie się ruch zakładu górniczego. Za szkodę uznaje się wszelkiego typu uszkodzenia na budynku, takie jak rysy, osunięcia, szczeliny, pochylenia budynku, uszkodzenia ogrodzenia, uszkodzenia dachu, uszkodzenia instalacji, a nawet gruntów leśnych i pól. Związkiem przyczynowo skutkowym jest ruch zakładu górniczego mający bezpośredni wpływ na zaistnienie szkody. Nie wolno zapominać o tym, że odpowiedzialność za szkody powstałe na skutek eksploatacji górniczej jest odpowiedzialnością na zasadzie ryzyka. Jest to rodzaj odpowiedzialności, od którego nie ma możliwości uchylenia się. Można się od niej uchylić tylko wówczas, gdy wykaże się, że dana szkoda zaistniała jako skutek siły wyższej lub działania osób trzecich. Odpowiedzialność za szkodę górniczą spoczywa na przedsiębiorcy prowadzącym ruch zakładu górniczego, na skutek którego doszło do powstania szkody. Jeśli nie da się ustalić takiego podmiotu – odpowiedzialnością za szkodę obciąża się przedsiębiorcę, który miał prawo prowadzić działalność na tym terenie w dniu powstania szkody. Jeśli i tego nie można ustalić – odpowiedzialnością za zaistniałą sytuację obciąża się skarb państwa.

Od stycznia 2012, poszkodowani na skutek działalności górniczej mogą sami wybierać sposób, w jaki szkody są naprawiane. Mogą żądać przywrócenia poprzedniego stanu budynku, czyli fizycznego naprawienia szkody lub wypłacenia odszkodowania. Wybór sposobu naprawienia dotyczy szkód, które powstały po 1 stycznia 2012 roku. Szkody powstałe przed tą datą, kopalnie muszą naprawić fizycznie, a poszkodowani nie mogą domagać się za nie odszkodowania. Odszkodowanie wypłacane jest tylko wówczas, gdy fizyczne naprawienie szkody nie wchodzi w grę.

ODSZKODOWANIE ZA SZKODY GÓRNICZE         
             MECENAS PATRYK RIEDEL
             ADWOKAT WODZISŁAW ŚLĄSKI
             JASTRZĘBIE-ZDRÓJ, RYBNIK.
             TEL: 500 045 724.