Zwrot nienależnie pobranego świadczenia z ZUS (świadczenie nienależne) – Odwołanie od decyzji ZUS
ZUS obecnie szuka wielu sposobów oszczędności, co jest faktem powszechnie znanym. Szuka ich między innymi w wypłacanych ludziom świadczeniach. ZUS coraz częściej wszczyna kontrolę przeciwko osobom którym wypłacał wcześniej świadczenia. Po kontroli z reguły też zobowiązuje do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. Często są to znaczne kwoty, gdyż obejmują pewien okres czasu w którym świadczenia były pobierane, może to być kilka miesięcy, a nawet kilka lat. Są to z reguły kwoty rzędu od kilku tysięcy złotych, do nawet kilkuset tysięcy złotych. Klasykiem jest kontrola z ZUS i żądanie zwrotu rzekomo nienależnie pobranego zasiłku chorobowego, czy macierzyńskiego.
Porada jak działać.
Podstawowa zasada jest taka, aby nie działać zbyt szybko i zastanowić się nad podjętymi krokami, aby nie narazić się na ostateczna decyzję ZUS w której stwierdza się, że świadczenia były pobrane nienależnie i zobowiązuje się do ich zwrotu. W obecnym stanie prawnym osoba, która otrzymała nienależne świadczenie, jest zobowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (art. 84 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych). W takich wypadkach konieczny będzie złożenie odwołania od decyzji ZUS, które będzie rozpatrywane przez Sąd w procesie sądowym.
Definicja świadczenia nienależnego.
Kwotami nienależnie pobranymi uważa się świadczenia:
1)
wypłacone mimo
zaistnienia okoliczności powodujących ustanie do nich prawa, wstrzymanie
wypłaty w całości lub w części, jeżeli świadczeniobiorca był pouczony o braku
prawa do ich pobierania;
2) przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę, które je pobrała.
Obrona jaką stosuje się w odwołaniu od decyzji zobowiązującej do zwrotu nienależnego świadczenia.
- Należy wykazać brak złej woli ubezpieczonego, tj. niewprowadzenie
ZUS w błąd. ZUS może żądać zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, jeżeli
podstawą do jego ustalenia było np. przedstawienie nieprawdziwych dokumentów. Chodzi
tu np. o pozorność świadczenia pracy, czy pozorność prowadzenia działalności
gospodarczej przez ubezpieczonego mającej na celu uzyskanie świadczeń z ZUS.
Mogą to być również inne przypadki, przykładów można mnożyć multum.
- Wykazanie braku świadomości
ubezpieczonego odnośnie nie istnienia podstawy do wypłacania świadczenia. Żądanie zwrotu nienależnego świadczenia z
ubezpieczenia społecznego uzasadnione jest tylko wobec osoby, która otrzymała
świadczenie bez podstawy prawnej, i tylko wówczas, gdy miała świadomość, że wypłacone
świadczenie jej się nie należy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2012 r.,
I UK 331/11).
- Wskazanie na
brak należytego pouczenie
ubezpieczonego o braku prawa do pobierania świadczenia z ZUS. Wskazać należy, że samo pouczenie powinno być
należyte, czyli powinno być wyczerpujące oraz winno wyraźnie wskazywać
okoliczności, w których dochodzi do pobrania nienależnego świadczenia. Ma być
dokonane w taki sposób, aby było w pełni i wyraźnie zrozumiałe dla osoby, do
której jest skierowane. Pouczenie nie może być zatem abstrakcyjne,
niekonkretne, a w szczególności nie może odnosić się do wszystkich
hipotetycznych okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń (wyroki
Sądu Najwyższego: z dnia 9 lutego 2005 r., III UK 181/04 oraz z dnia 4 września
2007 r., I UK 90/07).
- Należy wskazać przy tym, że powyżej wskazane obydwie przesłanki powinny występować łącznie. (Wyrok Sądu Najwyższego z 2 grudnia 2009 roku, I UK 174/09).
-Obowiązek zwrotu pobranego świadczenia nie powstaje, gdy decyzja
przyznająca świadczenie, albo określająca jego wymiar była wynikiem błędu ze
strony ZUS. Tak pobierane świadczenie nie są uznawane za świadczenia nienależne,
zgodnie zresztą z przyjęta powyżej linią orzeczniczą Sądu Najwyższego.
- Na koniec wskazać należy na upływ terminu
przedawnienia. Zgodnie zaś z art. 84 ust. 3 ustawy nie można
żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za
okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia
zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących
ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia
były nadal wypłacane, a w pozostałych przypadkach - za okres dłuższy niż
ostatnie 3 lata.
Powyższy przepis prawny Trybunał Konstytucyjny uznał za
niezgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim dopuszcza wydanie decyzji
nakazującej zwrot nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego bez
względu na upływ czasu od daty wypłaty tego świadczenia (sygn. akt P 131/15).